Park Morawka w Stroniu Śląskim – Konkurs na opracowanie koncepcji zagospodarowania

Praca zakłada poprawę atrakcyjności parku z jednoczesnym poszanowaniem walorów naturalnych. Park Morawka wzdłuż ul. Sportowej utrzymany jest w swobodnym i pół-naturalnym stylu. W tej części wykorzystano zastane zbiorowiska łąkowe oraz zadrzewienia aby wykreować „laboratorium krajobrazowe” – miejsce poznawania procesów naturalnych. Koncepcja podkreśla walory przyrodniczo-krajobrazowe tego miejsca.

Metryka opracowania

Konkurs na opracowanie koncepcji zagospodarowania Parku Morawka wraz z terenem przyległym w Stroniu Śląskim
Zespół projektowy: Łukasz Dworniczak, Natalia Kordysz, Mateusz Kulon, Klaudia Marach
Organizator konkursu: Gmina Stronie Śląskie
Powierzchnia: ok. 13 ha
Data: marzec 2018
Strona projektu: www.dworniczak.com/konkurs-park-morawka-w-stroniu-slaskim

Założenia i cele koncepcji – Park Morawka

Ze względu na położenie terenu objętego opracowaniem w miejscowości o charakterze uzdrowiskowym i turystycznym oraz fakt, iż Park Morawka jest jednym z wyróżniających się elementów krajobrazu naturalnego, koncepcja realizuje cele przyrodnicze, kulturowe, kompozycyjne, krajobrazowe, funkcjonalne jak również społeczne.

Cele przyrodnicze
– Ochrona zastanych siedlisk naturalnych i bioróżnorodności oraz kształtowanie nowych siedlisk dla ptaków, małych ssaków i owadów
– Realizacja zrównoważonych systemów gospodarowania wodą opadową.
– Ekspozycja lokalnych utworów geologicznych i gatunków kamieni – wykorzystanie tych elementów w zagospodarowaniu Parku.

Cele kulturowe
– Zagospodarowanie otoczenia kaplicy św. Onufrego oraz jej ekspozycja w przestrzeni parku.
– Promocja lokalnych odmian drzew owocowych w przestrzeni nowego parku.
– Upowszechnianie nowych form spędzania wolnego czasu w kontakcie z przyrodą oraz działań artystycznych (land-art.) w nowej części Parku.

Cele kompozycyjne i krajobrazowe
– Zakomponowanie przestrzeni parku z uwzględnieniem widoków w kierunku najważniejszych dominant: wzniesienie Krzyżnik (710,3 m n.p.m.); Chłopek (784 m n.p.m.); Suszyca (1051 m n.p.m.).
– Kształtowanie systemu wnętrz krajobrazowych oraz punktów widokowych wykorzystując obecne zadrzewienia.
– Lokowanie akcentów krajobrazowych (rzeźby, instalacje edukacyjne) w przestrzeni parku które są dobrze eksponowane z punktów widokowych oraz ścieżek parkowych.

Cele funkcjonalne i społeczne
– Wprowadzenie funkcji rekreacyjno-wypoczynkowych realizowanych w okresie całego roku – alternatywne formy rekreacji zimowej.
– Promocja edukacji ekologicznej budzącej szacunek dla przyrody, pomagającej zrozumieć zależności zachodzące w środowisku przyrodniczym, pozwalającej na poczucie odpowiedzialności za środowisko.

W koncepcji uwzględnione miejsca parkingowe pod planowaną inwestycje kompleksowego zagospodarowania góry Krzyżnik, mającej na celu stworzenia całorocznej oferty rekreacyjnej dla mieszkańców ziemi kłodzkiej oraz turystów. Jedną z zakładanych idei jest stworzenie ,,miejskiej góry parkowej” dla mieszkańców Stronia Śląskiego i okolic, zaś dla turystów – turystycznej atrakcji w postaci ciekawie zagospodarowanej, łatwo dostępnej góry, sprzyjającej wypoczynkowi rodzinnemu oraz rekreacji o każdej porze roku.

Zaproponowana koncepcja zagospodarowania Parku Morawka wraz terenem przyległym ma za zadanie podkreślenie rangi tego miejsca i stworzenie ciekawej alternatywy dla wszystkich osób przejeżdżających przez miasto.

Koncepcja zakłada realizację trzech programów funkcjonalno-użytkowych

Propozycja zagospodarowania obszaru – Park Morawka

Zwracamy szczególną uwagę na lokalne warunki siedliskowe w celu utrzymania dużej różnorodności – od zadrzewień łęgowych po zbiorowiska łąkowe. Proponowane formy użytkowania terenu bazują na procesach naturalnych: sukcesja biologiczna, retencja wód opadowych itd. Taki sposób utrzymania terenu jest przyjazny naturze i ekonomiczny oraz sprzyja pozyskaniu środków zewnętrznych na inwestycje w Parku.

 PROGRAM PRZYRODNICZY:

Wspomniany program przyrodniczy eksponuje i wyodrębnia poszczególne formy zieleni.

1. Zieleń parkowa – obejmuje ona obszar wschodniej części parku, w której skład wchodzą:
   – polany parkowe z łąkami kwietnymi – sekwencja wnętrz krajobrazowych zagospodarowanych na potrzeby rekreacji i wypoczynku; motywem przewodnim jest długi pas łąk kwietnych, nawiązujący do meandrującej rzeki.
   – trawniki koszone – umożliwiające multifunkcjonalne użytkowanie (pikniki, gry i zabawy).
2. Strefa zieleni naturalnej – obejmuje zadrzewienia i naturalne grupy roślin z bogatym podszytem wzdłuż cieku oraz drzewostany grądowe w wyższych partiach terenu.
3. Zadrzewienia łęgowe – zlokalizowane na wilgotnych stanowiskach wzdłuż Morawki w strefach dawnych meandrów.
4. Strefa naturalnej retencji – obejmuje zbiornik wodny wraz z fauną i florą, to miejsce służące prawidłowemu gospodarowaniu wodą opadową.
5. Zieleń komponowana w otoczeniu kaplicy św. Onufrego – odtworzenie dawnej alei lipowej prowadzącej do kaplicy św. Onufrego oraz wprowadzenie ozdobnych kompozycji roślinnych podkreślających rangę zabytkowego obiektu.

W zachodniej części Parku zaprojektowano „laboratorium krajobrazowe”, gdzie realizowane są działania edukacyjne i nowatorskie pomysły na zagospodarowanie terenu:

6. Łąki nad Morawką – obejmuje różne typy zbiorowisk łąkowych:
   a. łąki wilgotne, b. łąki świeże, c. łąki pośrednie, d. łąki kserotermiczne, w zależności od ich składu gatunkowego są koszone raz do trzech razy w roku, aby wyeksponować ich walory przyrodnicze i funkcjonalne.
7. Sad lokalnych drzew owocowych – liniowe nasadzenia zadrzewień wzdłuż granic katastralnych w celu wykreowania wnętrz krajobrazowych. Wykorzystanie lokalnych gatunków drzew owocowych, sadzonych w rzędach – symbolizuje kolekcje charakterystyczne dla pobliskich regionów.
8. Polana owadów – zlokalizowana w zieleni naturalnej, realizuje program edukacji ekologicznej oraz podnoszenia bioróżnorodności.
9. Pasy zieleni urządzonej wzdłuż ul. Sportowej – kompozycja szpaleru lip drobnolistnych i klonów jaworów uzupełnianych naturalnymi grupami zadrzewień, które tworzą wnętrze zachodniej części parku.

PROGRAM REKREACYJNO-WYPOCZYNKOWY:

Uwzględniono również potrzeby wszystkich grup docelowych w wyniku, których powstała propozycja programu rekreacyjno-wypoczynkowego proponująca poniższe rozwiązania zagospodarowania przestrzeni parkowej:

10. Strefa wypoczynkowa z grillami i altaną – w jej pobliżu kompozycja naturalnych kamieni lokalnych;
11. Polana ślubów i marmurowa łąka – miejsce ekspozycji lokalnych surowców (marmur) wydobywanych na przestrzeni wieków przy górze Krzyżnik i okolicach; miejsce edukacji na temat dziedzictwa naturalnego regionu;
12. Polana z instalacjami artystycznymi typu Land Art – motywem przewodnim jest sztuka ziemi – realizacje artystyczne z materiałów naturalnych lub wykoszeń w łąkach;
13. Polana piknikowa – otwarta przestrzeń wypoczynkowa w strefie łąk, miejsce do leżakowania, jak i organizacji imprez plenerowych, pikników rodzinnych, festynów;
14. Polana zabaw – proponuje się miejsca do wypoczynku czynnego (zjazdy na sankach) dla dzieci oraz młodzieży w południowej części parku po obu stronach potoku Morawa;
15. Plac zabaw – przy istniejącym placu zabaw, jako poszerzenie oferty rekreacyjnej;
16. Leśny plac zabaw – zlokalizowany pośród drzew, wzdłuż przebiegu naturalnej ścieżki; w postaci toru przeszkód z naturalnych elementów takich jak: drewno, szyszki;
17. Siłownia plenerowa – miejsce aktywności fizycznej na trasie ścieżki biegowej oraz spacerowej, dające możliwość rozgrzewki i poprawienia kondycji na świeżym powietrzu;
18. Polana dla pupila – dedykowane miejsce dla psów i ich właścicieli.

PROGRAM SPORTOWY:

W nawiązaniu do strefy sportowej, a dokładniej do znajdującego się obok boiska piłkarskiego zaproponowano również modernizację i ujednolicenie programu sportowego dla tego terenu poprzez:

19. Boisko piłkarskie typu „Orlik” wraz z towarzyszącym placem z możliwością organizacji wydarzeń okołosportowych oraz lokalizacji tymczasowej gastronomii („food truck”);
20. Narciarstwo biegowe – możliwość uprawiania tego sportu na terenie parku jako uzupełnienie zimowej oferty turystycznej;
21. Tyrolka (ok. 150 m) – element wyposażenia Polany zabaw dający możliwość poszerzenia oferty rekreacyjnej o sport ekstremalny.

PROGRAM KOMUNIKACYJNO-TECHNICZNY

W projekcie przyjęto dwa rodzaje nawierzchni ścieżek, które odtwarzają i uzupełniają pierwotny układ komunikacyjny. Proponuje się nawierzchnię z kruszywa mineralnego oraz nawierzchnię ze zrębków. Dodatkowo kształt ścieżek jest nieprzypadkowy. Ścieżki mają nawiązywać do meandrującego potoku górskiego – Morawka.

22. Aleja parkowa wzdłuż ul. Kościuszki – adaptacja istniejącego ciągu komunikacyjnego prowadzącego od północnej części parku, poprzez zatokę autobusową do boiska,
23. Dzika promenada – stworzenie ścieżki biegnącej wzdłuż prawego brzegu potoku Morawa przez strefę dedykowaną owadom do Polany zabaw,
24. Ścieżka spacerowa wzdłuż rzeki Morawka –ścieżka biegnąca przez cały obszar parku wzdłuż lewego brzegu cieku wodnego,
25. Ścieżka edukacyjna „Szlakiem Łąk Morawki” – ścieżka biegnąca przez polany łąk mającej na celu rozwijanie wiedzy na temat naturalnych siedlisk przyrodniczych,
26. Plac widokowy – jako panoramiczny punkt obserwacji z widokiem na górę Krzyżnik oraz pobliskie wzgórza, z miejscem wypoczynku wyposażonym w podstawowe elementy małej architektury;
27. Parking przy ul. Sportowej – 30 miejsc postojowych

Strefy wejściowe – w postaci sześciu placów, zagospodarowanych w elementy małej architektury jak: ławki, tablice informacyjne, regulaminy.