Projekt szklaków turystyczno-rekreacyjnych dla wsi Tarczyn

Wspólnie ze studentami architektury krajobrazu opracowaliśmy projekt szlaków dla przepięknej wsi Tarczyn. W dniach 26-28 kwietnia 2018 r. przeprowadzono badania terenowe we wsi Tarczyn (gm. Wleń), który znajduje się nieopodal Jeleniej Góry. Pod kierunkiem Łukasza Dworniczaka, absolwenci kierunku architektury krajobrazu wykonali szereg badań i analiz w oparciu o studium historyczne na temat krajobrazu kulturowego wsi Tarczyn. Warsztatom patronowało Stowarzyszenie Architektury Krajobrazu Oddział Dolnośląski w porozumieniu ze Stowarzyszeniem Dolina Sów oraz Fundacją OP ENHEIM Haus Gemeinnützige SE / Spółka Europejska Pożytku Publicznego.

Informacje na temat przeprowadzonych badań terenowych

Badania zostały przeprowadzone w zespole w składzie:mgr inż. arch. kraj Jagoda Podgórska, mgr inż. arch. kraj. Anna Warcholińska, mgr inż. arch. kraj. Ewa Jabłońska oraz mgr inż. arch. kraj. Mateusz Kulon. Skupiono się w szczególności na analizie i wyeksponowaniu walorów przyrodniczych, które są unikatowe na skalę światową w tym miejscu. To tutaj znajdziemy historyczne aleje oraz szpalery drzew owocowych, układy miedz śródpolnych oraz okazy drzew, które mogą zostać zakwalifikowane jako pomnik przyrody.

Projekt szlaków turystyczno-rekreacyjnych

Zwieńczeniem trzydniowych prac i integracji z niezwykłą historią wsi Tarczyn  jest projekt szlaków turystyczno-rekreacyjnych. Opracowane szlaki dedykowane są dla mieszkańców, turystów oraz osób, które są zainteresowane historią oraz walorami przyrodniczymi. Koncepcja szlaków przedstawia propozycję przebiegu kilku pętli pieszych o różnych długościach i przewyższeniach, które łączą najciekawsze miejsca w Tarczynie.

Mapa przedstawia współczesną, jak również historyczną granicę sołectwa Tarczyn. Aby dotrzeć do różnych grup społeczeństwa, zaproponowano następujące szlaki:

• HISTORYCZNO-KULTUROWY, który związany jest z elementami tworzącymi bogatą historię, mówiących o dawnych losach tego miejsca (sposób ekspozycji zabudowy wsi w krajobrazie, zachowane historyczne układy międzywioskowe, układ łanowy pól, dostrzegalna struktura zagospodarowania kmiecych dawnych parcel zagrodowych, relikty rozplanowania i zabudowy kolonii Przyszów jak również obiekty będące świadkiem zamarłych ówcześnie czynności tutejszych mieszkańców (wieś z tradycjami o charakterze militarnym, turystycznym i geospodarczym). Należy przede wszystkim zwrócić uwagę na kilka budynków, które pierwotnie pełniły inne funkcje. Godna uwagi jest również kapliczka, znajdująca się w centrum wsi oraz relikty dawnego placu wiejskiego.

Poza granicami wsi, przebieg szlaków prowadzi w kierunku historycznego punktu trójgranicznego, do którego możemy się dostać spacerując Doliną Sów.

Na mniejszej mapie ukazano historyczne podziały katastralne, które pokrywają się z ówczesnymi oraz te, które nie zachowały się do dnia dzisiejszego.

Fragment projektu szlaków turystyczno-rekreacyjnych we wsi Tarczyn.

• GEOLOGICZNY, ujmujący wszelkie zasoby tworu geologicznego w postaci wąwozów, dolin, wyrobisk, wzniesień (góra Tarczynka 422 m n.p.m.), formacji skalnych. Unikatowy występ skalny ,,Zimna skała” czy też miejsce wypływu wód żelazistych (jedna z form wód mineralnych) to tylko nie liczne zasoby geologiczne godne uwagi w Tarczynie. W pobliskim otoczeniu wsi Tarczyn odkryjemy również nieczynne kamieniołomy, piaskownie i wyrobiska kamienia, które w fascynujący sposób przedstawiają strukturę geologiczną Masywu Tarczynki. Interesujący może być również układ wspomnianego Masywu Tarczynki dolinami potoków, które rozchodzą się promieniście względem centrum Masywu, który zajmuje zabudowa Tarczyna. Na wspomnianym terenie możemy odnaleźć jedyny w swoim rodzaju kwarcyt z Tarczyna, który uznawany jest przez geologów za wyróżnik litologiczny.

Fragment starego kamieniołomu po południowo-zachodnim krańcu historycznego areału pól Tarczynki.

• PRZYRODNICZO-KRAJOBRAZOWY, którego przebieg prowadzi przez historyczne aleje i grupy zieleni drzew owocowych, zadrzewień śródpolnych oraz okazałych soliterów, wyróżniających się swoim pokrojem,  parametrami od pozostałej roślinności. Na uwagę zasługuje dąb oraz lipa, które tworzą formę bramy wjazdowej do wsi przy ciągu komunikacyjnym od strony Wlenia. Wyszczególniono również najcenniejsze drzewa, historyczne kompleksy leśne, historyczne szpalery, aleje oraz pojedyncze sródpolne zagajniki.

Zinwentaryzowano bardzo istotne dla krajobrazu wsi szpalery oraz aleje, do których zaliczyć można m.in.:
– historyczny szpaler czereśni o rozstawie co 6m. Zachowane 4 sztuki, z których 3 stanowią formę odroślowe do konkretnego przewodnika,
– szpaler dębowy na wschód od centrum wsi Tarczyn,
– nasadzenia 3-rzędowe czereśni, które usytuowane są równolegle do ścieżki,
– szpaler czereśniowo-lipowy. Jednostki wielopniowe w rozstawie 10-12 metrów
– pozostałości po historycznej alei wzdłuż drogi z Tarczyna do Modrzewi (7 drzew), w tym brama złożona z dwóch czereśni,
– szpaler lip i wielopiennych grabów wzdłuż drogi z Tarczyna do Modrzewi.

Fragment pozostałości alei czereśniowej przy drodze Tarczyn-Modrzewie.

Szpaler drzew czereśniowych przy dawnej drodze Tarczyn-Rząśnik.

• SPACEROWO-REKREACYJNY, umożliwiający poznanie historii tego miejsca dla osób starszych oraz niepełnosprawnych, które poprzez łatwy dostęp, mały stopień przewyższeń umożliwiają sprawne poruszanie się i kontemplowanie z naturą.

Dla osób, które wyrażają chęć zatrzymania się w czasie, a umożliwia to wieś Tarczyn i jej wyjątkowy krajobraz przedstawiono propozycję miejsc noclegowych i obiektów gastronomicznych w okolicy.

Zespół w składzie (od lewej: Anna Warcholińska, Ewa Jabłońska, Jagoda Podgórska, Mateusz Kulon) w ostatnim dniu badań w Tarczynie, w tle pasmo Karkonoszy (Fot. Łukasz Dworniczak).

Prace zespołu obejmowały:
– inwentaryzację zieleni, drzew owocowych, alej, szpalerów, nasadzeń na miedzach i zadrzewień śródpolnych,
– sporządzenie katalogu alei,
– pomiar okazałych drzew pod kątem ustanowienia pomnikiem przyrody,
– inwentaryzacja szpalerowych nasadzeń we wsi alei czereśniowych oraz ogrodów i sadów,
– inwentaryzacja wszelkich zasobów środowiska przyrodniczego,
– inwentaryzacja obiektów kulturowych wsi,
– eksploracja historycznych elementów zabudowy, ruin, pozostałości wsi Przyszyn,
– poszukiwanie artefaktów, wałów miedzowych, kamiennych ograniczników i wyrobisk,
– poszukiwanie unikatowego materiału kamiennego – ,,kwarcytu z Tarczyna”,

Zebrany materiał oraz koncepcję szlaków turystyczno-rekreacyjnych dla wsi Tarczyn przedstawiono na warsztatach krajobrazowych, które stanowiły podstawę dyskusji z mieszkańcami, przybyłymi gośćmi, samorządowcom oraz instytucją. Celem wspólnego spotkania i rozważań była ochrona i utrzymanie unikatowego krajobrazu kulturowego wsi Tarczyn.